In mijn fotoserie ‘Nevelvrouwen’ verken ik de betoverende schoonheid van mist en nevel. Ook wil ik met deze serie een bijdrage leveren aan een positievere beeldvorming rond nevelvrouwen. Deze folkloristische wezens werden ooit vereerd als wijze vrouwen met helende gaven. Tot de christelijke kerk een kwaadaardige karikatuur van ze maakte. Tijd voor een nieuwe blik!
In heel Europa bestaan oeroude volksverhalen over elfachtige wezens die verschijnen in mistflarden. In Frankrijk noemen ze hen dames blanches, in Engeland the white ladies, en in Nederland staan ze bekend als witte wieven. Deze mysterieuze wezens dansen door nevelige landschappen, vooral bij zonsopkomst en zonsondergang.
Wijsheid
In de Germaanse tijd werd de nadruk gelegd op de wijsheid van de witte wieven. De oorsprong van hun naam verwijst dan ook naar hun respectabele positie in de samenleving. De term ‘witte’ betekende in het nedersaksisch ‘wijs’, en had geen relatie met de kleur wit, de betekenis die we er nu aan geven. Hun wijsheid kwam in vele vormen terug in de oude sagen. Witte wieven konden de toekomst voorspellen en ondersteunden vrouwen bij moeilijke bevallingen. Ook hielpen ze bij het terugvinden van kostbaarheden in het bos.
Heksenjachten
Na de heksenjachten in de late middeleeuwen kregen de witte wieven echter een steeds kwaadaardiger reputatie. Ze werden tot een karikatuur gemaakt: angstaanjagende, lelijke vrouwen met klauwen en zwarte, holle ogen. Ze ontvoerden onschuldige voorbijgangers en verwisselden baby’s. Ook werden ze gezien als aankondigers van de dood.
Christelijke kerk
Er wordt gezegd dat deze demonisering zou komen door de christelijke kerk, die als doel had om het oude natuurgeloof terug te dringen en het christendom te verspreiden. Als je nu googelt op witte wieven, kom je vooral deze demoniserende verhalen tegen. Wel zijn er enkele aspecten uit de oude tradities bewaard gebleven, in de vorm van overleveringen dat witte wieven boeren helpen op het land in ruil voor bier en pannenkoeken. Maar het respect dat ze ooit genoten om hun voorspellende en helende gaven is grotendeels verdwenen.
Scandinavische inspiratie
In mijn fotoserie wil ik daarom de positieve kanten van de nevelvrouwen in beeld brengen. De Scandinavische romantische schilderkunst is daarbij een grote inspiratiebron. Zoals het schilderij Dancing fairies (1866) van August Malmström en Meadow elves uit 1850 door Nils Blommér.
Dansende elfen
In Dancing fairies legt Malmström de nadruk op de schoonheid van de elfachtige wezens terwijl ze dansen in een maanverlicht boslandschap. Deze kunstenaar gaf de nevelvrouwen een vrolijke sierlijkheid die verder gaat dan de traditionele angstaanjagende weergaven. Ook Nils Blommér, portretteerde de nevelvrouwen als betoverende wezens die genieten van hun omgeving
Serene sfeer
In navolging van deze twee schilders heb ik voor een serene sfeer gekozen voor mijn serie. Een weergave die zacht, hoopvol en lieflijk is in plaats van angstaanjagend, dodelijk en karikaturaal. Ik toon de leefomgeving van de nevelvrouwen, zoals de plek waar hun jurken klaar hangen voor hun optreden en de ‘foyer’, waar ze een biertje drinken na hun dans.
Overleverde voorwerpen
Om aan te sluiten bij de overgeleverde verhalen, maak ik gebruik van voorwerpen die generaties teruggaan in de vrouwelijke lijn van mijn familie. Zo fotografeerde ik voor deze serie de trouwjurk van mijn moeder, en de parels van mijn grootmoeder.
Op deze manier wil ik de kijker uitnodigen om de nevelvrouwen met nieuwe ogen te bekijken en een positiver beeld van ze neer te zetten.
Benieuwd naar de fotoserie Nevelvrouwen? In mijn portfolio zie je de serie.
